H Ευρώπη, μύθος ή πραγματικότητα ;

 Ο συντηρητικός ευρωπαϊσμός του Churchill, ο ατλαντισμός και o οικονομικός πραγματισμός του Monnet, ο οικονομικός πατριωτισμός του Hallstein, ο οικονομικός και κοινωνικός μοραλισμός του Delors, ξεδιπλώνονται πλέον σαν τραπουλόχαρτα 




Ο Paul Ricoeur έλεγε στα 1988 ότι ‘η ιδεολογία της προόδου επέτρεψε να εισαγάγουμε την ιδέα της κρίσης σε μια αισιόδοξη φιλοσοφία της πολιτικής’.

 Σήμερα λοιπόν η ‘ιδεολογία της προόδου’ έχει χάσει κάποια από τα ερείσματά της, ως αποτέλεσμα μιας κούρσας ανάπτυξης, που στηρίχθηκε εν πολλοίς στη δύναμη του κεφαλαίου και στην ανάλωση κάθε λογής πόρων.
 Κάποιοι λένε ότι χρειαζόμαστε ‘αλλαγή παραδείγματος’ και ακριβώς εκεί έγκειται η δυστοκία: στην ανεύρεση του.Για πάνω από 50 χρόνια η ευρωπαϊκή ενοποίηση αποτέλεσε ένα παράδειγμα συλλογικής δράσης, στο οποίο επένδυσε με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο ένα ολόκληρο σύστημα κρατών, ιδιαίτερα ετερόμορφων μεταξύ τους.
 Όλα τα συστατικά του μύθου ήταν εδώ : το μεγάλο εγχείρημα, οι ήρωες, ο σκοπός. Άραγε, πριν το ξέσπασμα της κρίσης, ποιος θα μπορούσε να θέσει σε αμφιβολία την αέναη εξέλιξη της ευρωπαϊκής ενοποίησης ως μια γραμμική πορεία, που εγγράφει μέσα στον ιστορικό χρόνο τα επιτεύγματα της; Όπως λέει και ο ανθρωπολόγος Claude Lévi-Strauss οι μύθοι αποτελούν προσπάθειες εξήγησης φαινομένων δύσκολα κατανοητών’.
 Με την αισθητική τους οργανώνουν τις συλλογικές συνειδήσεις και μας κάνουν να ξεχνούμε την ασυνέχεια της πραγματικότητας και τις ιστορικές ρήξεις που τη συνθέτουν. Η σημερινή κρίση ίσως είναι μια ‘κρίση ολική’, όπως θα έλεγε ο κοινωνιολόγος Marcel Mauss. Ως τέτοια ξεγυμνώνει αβίαστα και χωρίς ντροπή την τελεολογική κατασκευή της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο ήταν υπόθεση κυρίως των ευρωπαίων χριστιανοδημοκρατών και κεντρώων κοινωνικών καθολικών. Ως τέτοιο είχε δύο ιστορικούς προσανατολισμούς, την προοδευτική απελευθέρωση των εγχώριων αγορών και συνάμα την επανασύνθεση, μεταπολεμικά, και περαιτέρω ενδυνάμωση των βιομηχανικών καρτέλ στην Ευρώπη απέναντι στο διεθνή ανταγωνισμό.
 Πίσω από το ευρωπαϊκό όραμα για ειρήνη σε μια ενωμένη Ευρώπη, ο συντηρητικός ευρωπαϊσμός του Winston Churchill, ο ατλαντισμός και o οικονομικός πραγματισμός του Jean Monnet, ο οικονομικός πατριωτισμός του Walter Hallstein, ο οικονομικός και κοινωνικός μοραλισμός του Jacques Delors, ξεδιπλώνονται πλέον σαν τραπουλόχαρτα
. Πίσω από το ευρωπαϊκό όραμα για κοινωνική ευημερία, η παταγώδης αποτυχία της ευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής και η απουσία πολιτικής δημοσίων επενδύσεων τη δεκαετία του 60, η χαμηλή ή και φθίνουσα (στην περίπτωση της Ελλάδας) ενδο-ευρωπαϊκή εξαγωγική δραστηριότητα των νεοεισαχθέντων χωρών του νότου τη δεκαετία του 80, η επικράτηση του γερμανικού μονεταριστικού dirigisme τη δεκαετία του 90, συνθέτουν την άλλη ευρωπαϊκή πραγματικότητα
.Κάνοντας το βήμα της απομυθοποίησης, η ευρωπαϊκή κρίση γίνεται τόσο δυσβάσταχτη όσο και λυτρωτική. Το πρόβλημα εμφανίζεται κάπου εδώ. Δείχνουμε να μη θέλουμε να καταλάβουμε τι έχει συμβεί.
 Συνεχίζουμε να θέτουμε τις ίδιες παλιές ερωτήσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού σχεδίου, ως σαν τα πράγματα να κινούνται μεταξύ δύο πόλων: περαιτέρω ‘ενοποίηση’ ή ‘απόενοποίηση’. Και οι δύο αυτές κατευθύνσεις εδράζουν στην ίδια λογική, αυτή της αδιαπραγμάτευτης ευρωπαϊκής δυναμικής, της ιστορικής συνέχειας(continuum), και άρα, και της πιθανής και μη αναστρέψιμης διακοπής της.
   Η κατάρριψη του μύθου δεν αρκεί.
Όπως είπαμε και παραπάνω, χρειάζεται ‘αλλαγή παραδείγματος’. Αυτή η κρίση με τα χάσματα που δημιουργεί μεταξύ κρατών, κοινωνιών, κοινωνικών ομάδων και ανθρώπων, ίσως θα μας αναγκάσει να αποδεχθούμε πλέον πανηγυρικά ότι το ευρωπαϊκό εγχείρημα ήταν και είναι μερικώς ασυνεχές, και άρα, σύμφωνα με τους νόμους της κοινωνικής φυσικής, υπόκειται σε δυνητικές ρήξεις.

Ας θυμηθούμε τι έλεγε ο αμερικανός φιλόσοφος Thomas Kuhn: ‘η πρόοδος γίνεται μέσα από μια σειρά ρήξεων σύμφωνα με τις οποίες τα γεγονότα, οι εμπειρίες ή οι γνώσεις αρνούνται να ενταχθούν μέσα στην υπάρχουσα πραγματικότητα’. Μένει να οριστεί εκ νέου τι εστί ‘πρόοδος’, ώστε αλλαγή παραδείγματος να συντελεσθεί..
http://www.greeklish.info/
 /

0 σχόλια :

Blogger Template by Clairvo