Ισως το δικό μας «Ρωμαίος και Ιουλιέτα»... "Γκόλφω", όνομα ταυτισμένο με τον τόπο και τη θεατρική μας παράδοση, που εμπεριέχει νοσταλγία και αθωότητα, μπόλικο μελό και στοιχεία βουκολικού δράματος. Ενας έρωτας, ένας όρκος, μια προδοσία, ο θάνατος.
Γραμμένο από τον Σπυρίδωνα Περεσιάδη στα τέλη του 19ου αιώνα, το θεατρικό έργο ανεβαίνει χωρίς διασκευή στη σκηνή του θεάτρου Κοτοπούλη από το Εθνικό Θέατρο.
Ο Νίκος Καραθάνος ανέλαβε να το σκηνοθετήσει αποδεχόμενος την πρόταση του Γιάννη Χουβαρδά - και ίσως να είναι το ιδανικό κλείσιμο στο ρεπερτόριο της διετίας 2011-2013 υπό τον τίτλο «Τι είναι η πατρίδα μας;».
Η «Γκόλφω» τοποθετείται στο ορεινό χωριό όπου κυλούν τα νερά της Στύγας, εκεί όπου, σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους, βρισκόταν η πύλη για τον Κάτω Κόσμο και θνητοί και αθάνατοι έπαιρναν τον ιερότερο όρκο. Εκεί η Γκόλφω και ο Τάσος, δύο νεαρά παιδιά, ορκίζονται αιώνια αγάπη. Η Γκόλφω, πιστή στον όρκο της, αρνείται τον άρχοντα που θέλει να την παντρευτεί, αλλά ο Τάσος, αψηφώντας τον δικό του, δέχεται να πάρει γυναίκα του την πλούσια νέα που του προξενεύουν. Οταν αλλάξει γνώμη, θα είναι πολύ αργά.
Θεατρικός ποιητής - έργα γεμάτα ειδυλλιακές σκηνές ενός βουκολικού κόσμου -, ο Σπυρίδων Περεσιάδης περιλαμβάνει σε αυτά έναν ρομαντισμό και μια φυσιολατρία: η καρδιά και τα αισθήματα καθορίζουν τα πάντα. Γι' αυτό και η συγκίνηση ανήκει στα βασικά χαρακτηριστικά των έργων του, τα οποία όμως εμποτίστηκαν με ένα έντονο λαϊκό στοιχείο απόλυτα ταυτισμένο με μια ελληνικότητα που τα έκανε τόσο δημοφιλή στην εποχή τους.
Γεννήθηκε το 1854 στο Μεσορρούγι Αχαΐας (πέθανε το 1918) και από πολύ νωρίς έδειξε την κλίση του προς την ποίηση και τα γράμματα. Σε παιδική ηλικία χάνει το ένα μάτι του, γεγονός που τον οδηγεί στη δημιουργία ενός δικού του - θεατρικού, ίσως - κόσμου.
Γύρω στην ηλικία των 30 τραυματίζεται και στο δεύτερο μάτι, με αποτέλεσμα να βλέπει πλέον λίγο. Είχε όμως προλάβει να γράψει μια ωδή στην ομορφιά, στη φύση και στο φως, λίγο προφητική.
«Εσείς μάτια δεν έχετε, κι αν έχετε δεν βλέπουν κι αν βλέπουν δεν πιστεύουνε, γιατί ποτέ δεν είδαν τέτοιες ουράνιες ομορφιές, τέτοια επίγεια κάλλη της ίδιας τους της ομορφιάς, χαμόγελο καθρέφτη».
Από τα μπουλούκια στη μεγάλη οθόνη
Ο Περεσιάδης εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος, ενώ πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Ακράτα, όπου εξέδωσε λογοτεχνικό περιοδικό λαμβάνοντας μέρος ως ερασιτέχνης ηθοποιός σε θεατρικές εκδηλώσεις της πόλης. Το συγγραφικό του έργο κινείται στον χώρο του δραματικού ειδυλλίου, όπως διαμορφώθηκε κυρίως από το έργο του Δημητρίου Κορομηλά «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας».
Εκτός από την «Γκόλφω», έγραψε, μεταξύ άλλων, τα έργα «Μαργαρίτα», «Σκλάβα» και «Εσμέ». Το 1893 ερασιτέχνες ηθοποιοί - μαζί με τον ίδιο - πρωτοπαρουσίασαν την «Γκόλφω» στην Ακράτα. Η επιτυχία ήταν μεγάλη. Ακολούθησε στις 10 Αυγούστου 1894 η πρεμιέρα στην Αθήνα, στο θέατρο Παράδεισος, από τον θίασο Πρόοδος του Δημήτρη Κοτοπούλη. Το 1911 η «Γκόλφω» ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, ενώ το 1913 ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος υποδέχθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Εθνικό Δραματικό Θίασο (θέατρο Εδέμ).
Λόγω της μεγάλης απήχησης που είχε η «Γκόλφω» περιόδευσε εντός και εκτός Ελλάδας, φθάνοντας ως τη Σμύρνη, την Οδησσό και το Παρίσι. Παράλληλα έγινε το λεγόμενο «σωσίβιο των θιάσων», το έργο δηλαδή που πάντα εξασφάλιζε θεατές, γι' αυτό και όλα τα μπουλούκια παλαιότερα αλλά και οι θίασοι το είχαν στις... αποσκευές τους.
Το 1967 το Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη έπαιξε την «Γκόλφω» στο Πεδίον του Αρεως, ενώ το καλοκαίρι του 1974 ήταν η σειρά της διασκευής «Μια ζωή Γκόλφω» από το Ελεύθερο Θέατρο (Αλσος Παγκρατίου).
Στη δεκαετία του 2000 η «Goλfω» παίχτηκε πάλι, σε διασκευή από τη θεατρική εταιρεία Χώρος στο ΚΘΒΕ, από το Φεστιβάλ Αθηνών και σε περιοδεία, ενώ πρόσφατα ο Ντίνος Σπυρόπουλος υπέγραψε την παρωδία «Γκόλφω forever» σε σκηνοθεσία Βλαδίμηρου Κυριακίδη.
Η "Γκόλφω" στον κινηματογράφο
Το 1914, ο ελληνικός κινηματογράφος γεννιέται με την... «Γκόλφω»! Ο Περεσιάδης βλέπει το έργο του να είναι αυτό πάνω στο οποίο θα γυριστεί η πρώτη ελληνική ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του Κώστα Μπαχατόρη ή Μπακατόρη. Με τη Βιργινία Διαμάντη να κρατά τον επώνυμο ρόλο, έπαιξαν επίσης οι Ολυμπία Δαμάσκου, Διονύσης Βεντέρης, Γεώργιος Πλούτης, Ζάχος Θάνος, Θόδωρος Λιτός, Παντελής Λαζαρίδης και Χρυσάνθη Χατζηχρήστου.
Το 1955 ο Φιλοποίμην Φίνος εγκρίνει το σενάριο της εκδοχής του Ορέστη Λάσκου και η "Φίνος Φίλμ" τιμά το έργο του Περεσιάδη με τον καλύτερο τρόπο. Με την Αντιγόνη Βαλάκου να δίνει την πιο μεστή της ερμηνεία και συμπρωταγωνιστή τον Γιώργο Γληνό, η ταινία θριαμβεύει στα ταμεία και γίνεται μια απο τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες της δεκαετίας του 50. Τη μουσική έγραψε ο Τάκης Μωράκης και το καστ συμπλήρωσαν οι Νίκος Καζής, Μίμης Φωτόπουλος, Θόδωρος Μορίδης, Κυβέλη Θεοχάρη, Βύρων Πάλλης, Ρίτα Μουσούρη, Κώστας Χατζηχρήστος, Λιάνα Ορφανού.
Τέλος - και αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο - το μπουλούκι των ηθοποιών στον «Θίασο» του Θόδωρου Αγγελόπουλου παίζει την «Γκόλφω».
Το αριστούργημα που παρωδούσαμε
«Τον χειμώνα θα ανεβάσω την "Γκόλφω"» απάντησε σε σχετικό ερώτημα ο Νίκος Καραθάνος όταν το περασμένο καλοκαίρι βρέθηκε στο χωριό του. «Ποια "Γκόλφω";» αναρωτήθηκε ο συνομιλητής του. «Τη δικιά μας;».
«Η "Γκόλφω" είναι για μας τους ηθοποιούς ένα πρώτο πράγμα, αυθεντικό. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή της ζωής σου πρέπει να περάσεις από αυτό το έργο. Δεν ξέρω κάτι άλλο αντίστοιχο» λέει ο ίδιος.
«Διαβάζοντάς τη, ψάχνοντάς τη, συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για ένα αριστούργημα. Και ίσως πολλές φορές το παρωδούσαμε από φόβο. Φόβο στο να αντιμετωπίσεις την ποίηση που περιέχει. Είναι τόσο κοντά στη δημοτική μας παράδοση και γι' αυτό ακόμη και τότε κατηγορούσαν το έργο ότι ήταν... φουστανέλας.
Νομίζω ότι οι Ελληνες πάντα ήθελαν να γίνουν κάτι άλλο από αυτό που είναι... Ο Περεσιάδης ήταν τυφλός όταν έγραψε την "Γκόλφω" και πέθανε πάμπτωχος. Και όμως το έργο είχε τρομακτική επιτυχία και παίχτηκε παντού.
Είναι ένα έργο καθαρό σαν το νερό, με λόγο και ψυχή, με μια απλότητα, μια καθαρότητα και μια θαυμάσια ποίηση. Είναι το δικό μας "Ρωμαίος και Ιουλιέτα". Πρόκειται για μια τραγωδία ανάμεσα σε δύο νέους που τους χωρίζει η φτώχεια».
Οσο για την παράσταση που ετοιμάζουν στο Εθνικό, «δεν θέλω να είναι κάτι μοντέρνο, αλλά κάτι σύγχρονο, κάτι που να ταιριάζει στον καιρό μας. Γι' αυτό και οι ρόλοι της Γκόλφως και του Τάσου είναι μοιρασμένοι σε πολλούς ηθοποιούς - τρεις για την ακρίβεια. Η διάθεσή μου έχει μια πένθιμη διάσταση για κάτι χαμένο. Για όλους εκείνους που πρωτοέφυγαν από το χωριό τους. Σαν την Ελλάδα που έφυγε».
«Γκόλφω»
του Σπυρίδωνος Περεσιάδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου.
Παίζουν: Εύη Σαουλίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Αλίκη Αλεξανδράκη (Γκόλφω), Χάρης Φραγκούλης, Νίκος Καραθάνος, Γιάννης Βογιατζής (Τάσος) κ.ά.
Θέατρο Rex, Σκηνή Κοτοπούλη.Πρεμιέρα την Τετάρτη 6/3, στις 21.00.Παραστάσεις ως τις 28/4
Ο Νίκος Καραθάνος ανέλαβε να το σκηνοθετήσει αποδεχόμενος την πρόταση του Γιάννη Χουβαρδά - και ίσως να είναι το ιδανικό κλείσιμο στο ρεπερτόριο της διετίας 2011-2013 υπό τον τίτλο «Τι είναι η πατρίδα μας;».
Η «Γκόλφω» τοποθετείται στο ορεινό χωριό όπου κυλούν τα νερά της Στύγας, εκεί όπου, σύμφωνα με τους αρχαίους μύθους, βρισκόταν η πύλη για τον Κάτω Κόσμο και θνητοί και αθάνατοι έπαιρναν τον ιερότερο όρκο. Εκεί η Γκόλφω και ο Τάσος, δύο νεαρά παιδιά, ορκίζονται αιώνια αγάπη. Η Γκόλφω, πιστή στον όρκο της, αρνείται τον άρχοντα που θέλει να την παντρευτεί, αλλά ο Τάσος, αψηφώντας τον δικό του, δέχεται να πάρει γυναίκα του την πλούσια νέα που του προξενεύουν. Οταν αλλάξει γνώμη, θα είναι πολύ αργά.
Θεατρικός ποιητής - έργα γεμάτα ειδυλλιακές σκηνές ενός βουκολικού κόσμου -, ο Σπυρίδων Περεσιάδης περιλαμβάνει σε αυτά έναν ρομαντισμό και μια φυσιολατρία: η καρδιά και τα αισθήματα καθορίζουν τα πάντα. Γι' αυτό και η συγκίνηση ανήκει στα βασικά χαρακτηριστικά των έργων του, τα οποία όμως εμποτίστηκαν με ένα έντονο λαϊκό στοιχείο απόλυτα ταυτισμένο με μια ελληνικότητα που τα έκανε τόσο δημοφιλή στην εποχή τους.
Γεννήθηκε το 1854 στο Μεσορρούγι Αχαΐας (πέθανε το 1918) και από πολύ νωρίς έδειξε την κλίση του προς την ποίηση και τα γράμματα. Σε παιδική ηλικία χάνει το ένα μάτι του, γεγονός που τον οδηγεί στη δημιουργία ενός δικού του - θεατρικού, ίσως - κόσμου.
Γύρω στην ηλικία των 30 τραυματίζεται και στο δεύτερο μάτι, με αποτέλεσμα να βλέπει πλέον λίγο. Είχε όμως προλάβει να γράψει μια ωδή στην ομορφιά, στη φύση και στο φως, λίγο προφητική.
«Εσείς μάτια δεν έχετε, κι αν έχετε δεν βλέπουν κι αν βλέπουν δεν πιστεύουνε, γιατί ποτέ δεν είδαν τέτοιες ουράνιες ομορφιές, τέτοια επίγεια κάλλη της ίδιας τους της ομορφιάς, χαμόγελο καθρέφτη».
Από τα μπουλούκια στη μεγάλη οθόνη
Ο Περεσιάδης εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος, ενώ πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Ακράτα, όπου εξέδωσε λογοτεχνικό περιοδικό λαμβάνοντας μέρος ως ερασιτέχνης ηθοποιός σε θεατρικές εκδηλώσεις της πόλης. Το συγγραφικό του έργο κινείται στον χώρο του δραματικού ειδυλλίου, όπως διαμορφώθηκε κυρίως από το έργο του Δημητρίου Κορομηλά «Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας».
Εκτός από την «Γκόλφω», έγραψε, μεταξύ άλλων, τα έργα «Μαργαρίτα», «Σκλάβα» και «Εσμέ». Το 1893 ερασιτέχνες ηθοποιοί - μαζί με τον ίδιο - πρωτοπαρουσίασαν την «Γκόλφω» στην Ακράτα. Η επιτυχία ήταν μεγάλη. Ακολούθησε στις 10 Αυγούστου 1894 η πρεμιέρα στην Αθήνα, στο θέατρο Παράδεισος, από τον θίασο Πρόοδος του Δημήτρη Κοτοπούλη. Το 1911 η «Γκόλφω» ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο Αθηνών, ενώ το 1913 ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος υποδέχθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Εθνικό Δραματικό Θίασο (θέατρο Εδέμ).
Λόγω της μεγάλης απήχησης που είχε η «Γκόλφω» περιόδευσε εντός και εκτός Ελλάδας, φθάνοντας ως τη Σμύρνη, την Οδησσό και το Παρίσι. Παράλληλα έγινε το λεγόμενο «σωσίβιο των θιάσων», το έργο δηλαδή που πάντα εξασφάλιζε θεατές, γι' αυτό και όλα τα μπουλούκια παλαιότερα αλλά και οι θίασοι το είχαν στις... αποσκευές τους.
Το 1967 το Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη έπαιξε την «Γκόλφω» στο Πεδίον του Αρεως, ενώ το καλοκαίρι του 1974 ήταν η σειρά της διασκευής «Μια ζωή Γκόλφω» από το Ελεύθερο Θέατρο (Αλσος Παγκρατίου).
Στη δεκαετία του 2000 η «Goλfω» παίχτηκε πάλι, σε διασκευή από τη θεατρική εταιρεία Χώρος στο ΚΘΒΕ, από το Φεστιβάλ Αθηνών και σε περιοδεία, ενώ πρόσφατα ο Ντίνος Σπυρόπουλος υπέγραψε την παρωδία «Γκόλφω forever» σε σκηνοθεσία Βλαδίμηρου Κυριακίδη.
Η "Γκόλφω" στον κινηματογράφο
Το 1914, ο ελληνικός κινηματογράφος γεννιέται με την... «Γκόλφω»! Ο Περεσιάδης βλέπει το έργο του να είναι αυτό πάνω στο οποίο θα γυριστεί η πρώτη ελληνική ταινία μεγάλου μήκους σε σκηνοθεσία του Κώστα Μπαχατόρη ή Μπακατόρη. Με τη Βιργινία Διαμάντη να κρατά τον επώνυμο ρόλο, έπαιξαν επίσης οι Ολυμπία Δαμάσκου, Διονύσης Βεντέρης, Γεώργιος Πλούτης, Ζάχος Θάνος, Θόδωρος Λιτός, Παντελής Λαζαρίδης και Χρυσάνθη Χατζηχρήστου.
Τέλος - και αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο - το μπουλούκι των ηθοποιών στον «Θίασο» του Θόδωρου Αγγελόπουλου παίζει την «Γκόλφω».
Το αριστούργημα που παρωδούσαμε
«Τον χειμώνα θα ανεβάσω την "Γκόλφω"» απάντησε σε σχετικό ερώτημα ο Νίκος Καραθάνος όταν το περασμένο καλοκαίρι βρέθηκε στο χωριό του. «Ποια "Γκόλφω";» αναρωτήθηκε ο συνομιλητής του. «Τη δικιά μας;».
«Η "Γκόλφω" είναι για μας τους ηθοποιούς ένα πρώτο πράγμα, αυθεντικό. Πιστεύω ότι κάποια στιγμή της ζωής σου πρέπει να περάσεις από αυτό το έργο. Δεν ξέρω κάτι άλλο αντίστοιχο» λέει ο ίδιος.
«Διαβάζοντάς τη, ψάχνοντάς τη, συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για ένα αριστούργημα. Και ίσως πολλές φορές το παρωδούσαμε από φόβο. Φόβο στο να αντιμετωπίσεις την ποίηση που περιέχει. Είναι τόσο κοντά στη δημοτική μας παράδοση και γι' αυτό ακόμη και τότε κατηγορούσαν το έργο ότι ήταν... φουστανέλας.
Νομίζω ότι οι Ελληνες πάντα ήθελαν να γίνουν κάτι άλλο από αυτό που είναι... Ο Περεσιάδης ήταν τυφλός όταν έγραψε την "Γκόλφω" και πέθανε πάμπτωχος. Και όμως το έργο είχε τρομακτική επιτυχία και παίχτηκε παντού.
Είναι ένα έργο καθαρό σαν το νερό, με λόγο και ψυχή, με μια απλότητα, μια καθαρότητα και μια θαυμάσια ποίηση. Είναι το δικό μας "Ρωμαίος και Ιουλιέτα". Πρόκειται για μια τραγωδία ανάμεσα σε δύο νέους που τους χωρίζει η φτώχεια».
Οσο για την παράσταση που ετοιμάζουν στο Εθνικό, «δεν θέλω να είναι κάτι μοντέρνο, αλλά κάτι σύγχρονο, κάτι που να ταιριάζει στον καιρό μας. Γι' αυτό και οι ρόλοι της Γκόλφως και του Τάσου είναι μοιρασμένοι σε πολλούς ηθοποιούς - τρεις για την ακρίβεια. Η διάθεσή μου έχει μια πένθιμη διάσταση για κάτι χαμένο. Για όλους εκείνους που πρωτοέφυγαν από το χωριό τους. Σαν την Ελλάδα που έφυγε».
«Γκόλφω»
του Σπυρίδωνος Περεσιάδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου.
Παίζουν: Εύη Σαουλίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Αλίκη Αλεξανδράκη (Γκόλφω), Χάρης Φραγκούλης, Νίκος Καραθάνος, Γιάννης Βογιατζής (Τάσος) κ.ά.
Θέατρο Rex, Σκηνή Κοτοπούλη.Πρεμιέρα την Τετάρτη 6/3, στις 21.00.Παραστάσεις ως τις 28/4
0 σχόλια :